Wypowiedziane tu argumenty i kontrargumenty zostały już należycie ocenione w moich własnych wywodach. Pogląd mój jest pośrednim. Kiedy historyczny materializm wykazał związek między umysłowym a ekonomicznym życiem, to i pytanie o organiczne siedlisko świadomości społecznej jest zupełnie uprawnionym. Zanim jednak odpowiemy na to pytanie, należy rozstrzygnąć, czy w ogóle istnieje samodzielna, rzeczywista świadomość społeczna. Kto uznaje taką świadomość gatunkową, poza osobniczą, widzieć może jej organiczną postawę w jedno-zgodnym współdziałaniu mózgów indywidualnych. Organizacji tego społecznego mózgu nie można jednak bezpośrednio zestawiać z mózgiem indywidualnym; jest on wyższą fazą jego rozwoju, w której występują nowe, jej właściwe różniczkowania i związki. Podczas gdy komórki mózgowe wchodzące w skład mózgu indywidualnego organicznie są ze sobą połączone, mózgi indywidualne łączy między sobą cała suma technicznych i ekonomicznych narzędzi i urządzeń, które pośredniczą w wymianie myśli między ludźmi.