Wprawdzie i wewnątrz komórki zachodzi już pewne różniczkowanie żyjącej substancji, podział na jądro komórkowe, substancję i błonę itd. a i tę okazują już wielką rozmaitość substancji i funkcji. Jądro komórkowe jest materialnym przewodnikiem dziedziczności, błona jest zewnętrzną oponą ochronną. I tak prawo różniczkowania rządzi całym życiem organicznym. Organizm skomplikowany nazywano państwem komórek, gdyż tak samo jak w państwie prace i usługi są rozdzielone. Jako obraz może to ułatwiać powierzchowne, zmysłowe zrozumienie, lecz głębsze rozpatrzenie istoty organizmu dowodzi, że porównanie to nie wystarcza. Człowiek przechodzi od znanego do nieznanego przenosząc określenia i wyobrażenia znane na podobne im nieznane. Ale porównanie jest zaledwie pierwszym krokiem naukowego poznania, a krytyka badać winna, w jaki sposób obrazowe porównanie przekształcić należy, aby wewnętrzny związek zjawisk najdokładniej wyrazić.

Jak wyższy organizm zwierzęcy składa się z pierwotnych komórek, tak w jednostkach składających społeczeństwo widziano komórki społeczne. Porównanie to jest o tyle trafne, że pojedynczy człowiek jest organicznym pierwiastkiem społeczeństwa, o tyle zaś nietrafne, że człowieka wraz ze wszystkimi jego właściwościami i funkcjami nie można stawiać na równi z pierwotną komórką.