Drzewo filogenetyczne

Jak wszelkie inne umowy tak i umowa najemna powinna być zupełnie pozostawiona współzawodnictwu na rynkach pracy, a nigdy nie podlegać kontroli i interwencji prawodawstwa. „Dążenie do osobistych korzyści cudownie się łączy z ogólną pomyślnością kraju. Jednakże Ricardo nie może zamykać oczu na fakt, że zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyn szkodliwym bywa dla interesu robotników. Ten pesymizm, o który Ricardo potrąca, w badaniach Maltusa nad zaludnieniem brzmi donośniejszym tonem, i to tak dalece, że nędzę, biedę i choroby klasy robotniczej traktuje się tam jako wynik niewzruszonego prawa przyrody.

Tymczasem epigonowie liberalizmu: Carey, Bastiat, Princc Smiłh i t. d. usiłowali dowodzić w dalszym ciągu, że zasada wolnej konkurencji wiedzie do powszechnej harmonii interesów. „Interes osobisty”, mówi Bastiat „jest niepohamowaną potęgą jednostki, która nas pcha przemocą na drogę ciągłego postępu, ale zarazem popycha i do tego, by postęp ten dla siebie samego wyzyskać. Współzawodnictwo natomiast jest drugą, równio niezwalczoną siłą, która dąży do opanowania każdej zdobyczy postępu, by zamiast własności prywatnej stała się wspólną własnością ludzkości. Obie te siły osobno wzięte można krytykować, lecz na ich współdziałaniu polega harmonia społeczna.