Ewolucjonizm

Wiedza przyrodnicza i społeczna znajdują się do siebie w takim wzajemnym stosunku, że ta ostatnia dostarcza logicznego wątku dla badań biologicznych, pożyczkę jednak swoją odbiera ze stokrotnym procentem. I tak ekonomiczne pojęcie wolnej konkurencji było nitką przewodnią dla biologii, lecz mieszczańscy teoretycy społeczni byli tak pozbawieni krytycyzmu, że tę zasadę ekonomiczną w warunkach historycznych biorącą początek, hurtownie wraz z jej brakami i niedostatkami wnieśli do całej ożywionej przyrody, a potem w formie zaostrzonej i spaczonej znowu zastosowali do ludzkiego społeczeństwa.

Haeckel woła z emfazą: „Zażarta walka interesów w społeczeństwie ludzkim jest tylko słabym odbiciem nieustannej okrutnej walki o byt, która rządzi całym światem żyjących istot”. Dobrze ryknąłeś lwie! – mówi się zwykle dla okazania, że nie damy się byle czym nastraszyć. W całym świecie roślinnym jest to zupełnie błędnym mówić o okrutnej walce o byt, a Wallace wykazał, że bardzo mylnie przypisujemy zwierzętom wzruszenia i stany duchowe, których one wcale nie doznają.