Preyer sądzi również, że współzawodnictwo rozwija tak samo szlachetne uczucia jak i umysłowe zdolności. Nie pojmuje on, jak można było w takie m zastosowaniu współzawodnictwa przez darwinistów upatrywać niskie pojęcie moralności, zupełnie tak, jak gdyby tylko egoizm miał być pobudką wszystkich czynów ludzkich. Nie ulega wprawdzie wątpliwości, że u
Do darwinistycznych przeciwników demokracji społecznej zaliczyć można również i W. Preyera, który w swym artykule „Współzawodnictwo w przyrodzie” zastosował prawa Darwina do ludzkiego społeczeństwa. Obszernie wykłada on warunki i wyniki walki o byt w przyrodzie i dochodzi do przekonania, że wszystko to odnosi się również do stosunków panujących między
Poza tym znajdujemy w działach Haeckla niektóre zdania świadczące, że nie uważał on jednak, aby dzisiejszy porządek społeczny był tak na wskroś darwinistycznym, jakby to z powyższego wnosić można było. Jeszcze w ostatnim wydaniu jego „Naturalnej historii stworzenia” znajdujemy następujący ustęp brzmiący bardzo rewolucyjnie: „Dzięki nowej, monistycznej filozofii zaczniemy
Właśnie dla tego zajmują się ludzie świadomą polityką społeczną, by przeciwdziałać zgubnym wpływom tego prawa przyrody; właśnie na tym polega cywilizacja i moralność, by podziałowi i różniczkowaniu przeciwstawić zjednoczenie sił i harmonijne wykształcenie, gdyż właśnie przez takie świadome reagowanie woli na wpływy praw przyrody odróżnia się człowiek od zwierzęcia.
Ciężkie zarzuty i bezpodstawne argumenty wykazane tutaj przez Haeckla przeciw demokracji społecznej są zatem w zasadzie też same co poprzednio. Któż jednak kiedykolwiek zamierzał społeczno-demokratyczne zasady na darwinizmie opierać? Ani Marksowi, ani Engelsowi nigdy nie przyszło to na myśl, a zwolennicy ich dopiero później zaczęli wykazywać związek między jedną
Podział pracy, na którym przede wszystkim postępowy rozwój organicznego świata się opiera. Pozwolę sobie tutaj nadmienić, że jako miody student odwiedziłem raz Haeckla, by z nim pomówić w kwestii darwinizmu i demokracji społecznej. Przekonałem się wtedy, że nie miał on najlżejszego pojęcia o ekonomicznych i historycznych teoriach społecznej demokracji,
Gdyby był chociaż rzucił okiem na dzieła Marksa, byłby się przekonał, iż Marks więcej niż którykolwiek z ekonomistów podnosił historyczną i cywilizacyjną konieczność ekonomicznego podziału pracy, byłby jednak także poznał jak społeczni demokraci ograniczyć i pohamować usiłują zgubne społeczne, etyczne i fizyczne następstwa technicznego podziału pracy. Haeckel widzi tylko
Wypowiedziane tu argumenty i kontrargumenty zostały już należycie ocenione w moich własnych wywodach. Pogląd mój jest pośrednim. Kiedy historyczny materializm wykazał związek między umysłowym a ekonomicznym życiem, to i pytanie o organiczne siedlisko świadomości społecznej jest zupełnie uprawnionym. Zanim jednak odpowiemy na to pytanie, należy rozstrzygnąć, czy w ogóle
Przeciwnicy odpowiadają na to: 1) Nie podobna przeprowadzić całkowitej analogii między społeczeństwem a organizmem. Gdzież np. jest siedlisko świadomości społecznej? Procesy odżywcze i rozrodcze dla społeczeństwa jako całości nie istnieją, a to musiał przyznać i Espinas. Konsekwentne przeprowadzenie organicznej analogii prowadzi do osobliwszych absurdów. 2) Organiczna teoria społeczeństwa jest
Wprawdzie i to się zdarza, że wskutek zbyt ścisłego podziału pracy niektórzy ludzie dzięki smutnym społecznym stosunkom stają się jednostronni, tracić się zdają swój ogólno-ludzki charakter, lecz tych chorobliwych anormalnych zjawisk nie można porównywać z fizjologicznym podziałem pracy komórek. Gdyby zaś techniczny i społeczny podział pracy tak się wzmagał,